نیروگاه سیکل ترکیبی شهدای پاکدشت (نیروگاه دماوند) بزرگترین نیروگاه سیکل ترکیبی ایران است که در زمینی به مساحت 193 هکتار و در کیلومتر 35 جاده تهران-گرمسار واقع شده است. این شرکت در سال 1387 و با هدف تولید و فروش انرژی برق توسط شرکت مدیریت تولید، انتقال و توزیع برق ایران (توانیر) فعالیت خود را آغاز کرد، اما مالکیت نیروگاه طی سه مرحله در سال‌های 1389 تا 1391 به بنیاد شهید و امور ایثارگران بابت رد دیون دولت منتقل شد. این نهاد نیز به منظور عرضه عمومی سهام نیروگاه، 9/ 99درصد سهام آن را در اسفند ماه سال جاری به مبلغ هر سهم 75 هزار ریال به گروه بانک دی منتقل کرد. نیروگاه دماوند با ظرفیت اسمی 2868 مگا وات و ظرفیت عملی 2478 مگا وات حدود 30درصد برق منطقه‌ای تهران و بیش از 4درصد برق کشور را تامین می‌کند. این نیروگاه شامل 12 واحد گازی از نوع توربین V94.2 به مجموع ظرفیت 1908 مگا‌وات و 6 واحد بخار به مجموع ظرفیت 960 مگا‌وات است. هر دو واحد گازی به همراه یک واحد بخار، یک گروه تولیدی نیروگاه را تشکیل می‌دهند.

سودآوری عملیاتی «دماوند»
فرآیند تولید شرکت، تبدیل گاز طبیعی و گازوئیل به انرژی برق است که در دو مرحله در توربین‌های گازی و توربین‌های بخار انجام می‌شود. نیروگاه دماوند همچون بسیاری دیگر از نیروگاه‌های کشور، برق تولیدی خود را در بازار برق به فروش می‌رساند (خرید برق تولیدی به‌صورت تضمینی توسط وزارت نیرو انجام نمی‌پذیرد). در صنعت برق، درآمد این قبیل نیروگاه‌ها عمدتا از دو منبع اصلی تامین می‌شود، درآمد آمادگی و درآمد انرژی. برای درک تفاوت این دو نیاز به تشریح نحوه قرارداد فی مابین نیروگاه و شرکت توانیر داریم.
شرکت هر سال و با توجه به ظرفیت واحدها، درصد آمادگی آنها و برنامه تعمیرات اساسی خود، توان تولیدی (آمادگی) خود را به شرکت توانیر اعلام می‌کند. شرکت توانیر نیز با توجه به توان آمادگی سایر نیروگاه‌ها و همچنین برآورد میزان مصرف شبکه، برنامه تولید را به نیروگاه ابلاغ می‌کند. شرکت توانیر متعهد به پرداخت مبلغی بر اساس یک نرخ پایه (نرخ آمادگی) بابت ظرفیت آماده نیروگاه است که این مبلغ در قالب «درآمد آمادگی» نیروگاه شناسایی می‌شود. در زمان تولید نیز، شرکت توانیر مبلغی را بر اساس یک نرخ شناور (نرخ انرژی) بابت تولید و تحویل برق به شبکه سراسری، در قالب «درآمد انرژی» به نیروگاه پرداخت می‌کند. علاوه بر دو منبع درآمدی فوق، شرکت بخشی از تولید خود را به‌طور مستقیم و از طریق بورس انرژی به فروش می‌رساند که با توجه به تسویه نقدی وجوه حاصل از فروش در بورس انرژی، این امر کمک شایانی در جهت تامین نقدینگی مورد نیاز شرکت می‌کند. جدول، وضعیت فروش و سودآوری نیروگاه طی سه سال گذشته را به همراه بودجه سال‌های 1394 و 1395 نشان می‌دهد.
آخرین واحد بخار شرکت در سال 1391 مورد بهره برداری قرار گرفت، به این ترتیب از سال 1392 تمامی 18 واحد شرکت (12 واحد گازی و 6 واحد بخار) در مدار تولید قرار گرفته‌اند. مقدار فروش انرژی شرکت تابعی از نیاز شبکه است و همواره طی سال‌های گذشته با رشد قابل توجهی همراه بوده است. شرکت در 9 ماهه نخست سال جاری، بیش از 76درصد از بودجه فروش مقداری سال جاری (7/ 14 میلیون مگا وات ساعت) را پوشش داده است و اولین بودجه سال 1395 را با افزایش سه درصدی دیده است که از نظر نگارنده اندکی محافظه‌کارانه است. مبالغ فروش ذکر شده در جدول، فروش خالص شرکت و پس از کسر هزینه سوخت است. شرکت در 9 ماهه نخست سال جاری، بیش از 75درصد از بودجه فروش مبلغی سال جاری (8303 میلیارد ریال) را پوشش داده است. همچنین در 9 ماهه نخست سال جاری، 34درصد درآمد شرکت از محل درآمد آمادگی و 59درصد از محل درآمد انرژی حاصل شده است. شرکت در سال جاری، سهم فروش از طریق بورس انرژی را با توجه به جذابیت‌های ناشی از نقد بودن فروش از کمتر از 2درصد در سال 1393 به 7درصد در 9 ماهه نخست امسال رسانده است.
در جدول، نرخ فروش ترکیب سه نرخ آمادگی، انرژی، نرخ برق در بورس انرژی و از تقسیم مبلغ فروش پس از کسر هزینه سوخت (فروش خالص) بر مقدار فروش انرژی (شامل برق تحویلی به شبکه سراسری و فروش در بورس انرژی) است. در 9 ماهه نخست سال جاری این نرخ تقریبا برابر با بودجه سال و معادل 558 ریال در هر کیلو وات ساعت است. افزایش این نرخ در سال 1393 و 9 ماهه نخست امسال عمدتا به دلیل افزایش نرخ فروش آمادگی از 96 ریال در هر کیلو وات ساعت در سال 1392 به 140 ریال در سال 1393 و 234 ریال در 9 ماه نخست سال جاری است. این در حالی است که نرخ فروش انرژی در سال‌های 1392، 1393 و 9 ماه نخست امسال به ترتیب برابر با 363، 436 و 462 ریال به ازای هر کیلو‌وات ساعت بوده است. شرکت در اولین بودجه سال 1395، نرخ‌های فروش را برابر با بودجه 1394 فرض کرده است. گاز طبیعی به‌عنوان اصلی‌ترین سوخت نیروگاه است که به دلیل کاهش فشار آن در فصول سرد با گازوئیل نیز جایگزین می‌شود. در حال حاضر و پس از حل مشکلات مربوط به تامین گاز صنعت برق در سال 1389، خوراک نیروگاه طبق توافق شرکت توانیر با شرکت ملی گاز ایران و شرکت ملی فرآورده‌های نفتی ایران تامین می‌شود و هزینه آن از هزینه‌های تولید نیروگاه حذف و مستقیما به حساب شرکت توانیر انتقال می‌یابد. نرخ گاز طبیعی و گازوئیل مصرفی به ترتیب برابر با 800 ریال به ازای هر متر مکعب و 2100 ریال در هر لیتر است که این دو نرخ در بودجه سال 1395 نیز بدون تغییر در نظر گرفته شده‌اند. همچنین گاز طبیعی 56درصد هزینه سوخت مصرفی و گازوئیل 44درصد آن را تشکیل می‌دهد.

ریسک‌ها و فرصت‌ها
صنعت برق همواره در دریافت مطالبات خود از بخش دولتی دچار مشکل بوده، نیروگاه دماوند نیز از این قاعده غلط مستثنی نیست. در حال حاضر مطالبات شرکت از شرکت توانیر بیش از 7 هزار میلیارد ریال است. هرچند طی ماه‌های اخیر، شرکت بخشی از مطالبات (800 میلیارد ریال) خود را از طریق اوراق اسناد خزانه5 دریافت کرده است و می‌توان به ادامه این روند در وصول مطالبات شرکت امیدوار بود. متاسفانه نرخ فروش برق تابع سیاست‌های کلان وزارت نیرو و با نظر شرکت توانیر تعیین می‌شود. در صورت عدم افزایش نرخ فروش آمادگی و انرژی، با توجه به افزایش هزینه ثابت، روند تداوم افزایش سودآوری شرکت با مشکل مواجه می‌شود.
همانند نرخ فروش، مقدار تولید و فروش برق شرکت نیز توسط شرکت توانیر ابلاغ می‌شود. هر چند با توجه به موقعیت مکانی نیروگاه و مقایسه متوسط ضریب بهره‌برداری نیروگاه با سایر نیروگاه‌ها می‌توان نتیجه گرفت ریسک این عامل برای شرکت بسیار پایین است (متوسط ضریب بهره‌برداری نیروگاه در 9 ماه نخست سال جاری 3/ 87درصد بوده است، در حالی که در دوره مشابه متوسط این ضریب برای نیروگاه‌های سیکل ترکیبی کشور 8/ 75 درصد بوده است). افزایش نرخ گاز طبیعی و گازوئیل می‌تواند منجر به کاهش شدید سودآوری شرکت شود، اما انتظار می‌رود هر افزایشی در قیمت سوخت مصرفی نیروگاه همگام با افزایش نرخ فروش محصول شرکت باشد و در نتیجه شاهد حفظ حاشیه سود شرکت باشیم.
با توجه به وضعیت رکود فعلی در اکثر صنایع کشور و انتظار بهبود شرایط اقتصادی در سال‌های آینده، به نظر می‌رسد شرکت بتواند روند افزایشی مقدار فروش برق (رجوع به جدول صفحه‌10) را در سال‌های آتی نیز ادامه دهد. هرچه دمای هوای ورودی توربین‌ها پایین‌تر باشد، راندمان سیکل بیشتر خواهد بود. اجرای طرح سیستم خنک‌کننده هوای ورودی به توربین که در دست بررسی و انجام است می‌تواند حدود 10درصد تولید برق نیروگاه را افزایش دهد. همچنین، به‌طور معمول توربین گازی هر 4 سال یک بار نیاز به دوره تعمیرات اساسی دارد که استاندارد این دوره تقریبا 90 روز است. شرکت در حالی موفق به کاهش این دوره تا 50 روز شده است که در بودجه سال مالی 1395، زمان مورد نیاز دوره تعمیرات 60 روز در نظر گرفته شده است. علاوه بر این، افزایش احتمالی تعرفه برق، کاهش تعداد دفعات خروج اضطراری واحدها و کاهش درصد میزان آزمون ناموفق ظرفیت را نیز می‌توان از سایر فرصت‌های پیش روی شرکت در جهت افزایش بهره‌وری و سودآوری دانست.

برنامه افزایش سرمایه
در حال حاضر سرمایه شرکت مبلغ 460 میلیارد ریال منقسم به 460 میلیون سهم است. شرکت برنامه افزایش سرمایه 1000درصدی را طی دو مرحله در دستور کار دارد. در مرحله اول، سرمایه شرکت با افزایش 2300 میلیاردی از محل سود انباشته به مبلغ 2760 میلیارد ریال خواهد رسید. بر‌اساس آخرین ترازنامه، شرکت به ازای هر سهم 19523 ریال سود انباشته دارد. در مرحله دوم افزایش سرمایه، سرمایه شرکت با افزایش 2300 میلیارد ریالی از محل مطالبات حال شده سهامداران به مبلغ 5060 میلیارد ریال خواهد رسید.

جمع‌بندی
باوجود آنکه شرکت در 9 ماه نخست امسال موفق به پوشش بیش از 84درصد از سود پیش‌بینی شده سال 1394 شده است، نظر به اینکه کمترین میزان مصرف برق در شبکه در فصل زمستان است و در این حالت نرخ‌های فروش نیز کاهش می‌یابند، نمی‌توان برای سال جاری انتظار سودی بیشتر از 9477 ریال و تعدیل مثبت داشت. اما با توجه به فرصت‌های قید شده در بالا و بررسی مفروضات شرکت، بودجه سال 1395 را می‌توان محافظه‌کارانه قلمداد کرد و انتظار افزایش سودآوری در سال 1395 دور از ذهن نخواهد بود.