آلمان نخستین کشوری بود که به استاندارد قطعی طلا اقدام کرد و به پشتوانه آن واحد پول ملی ایجاد نمود. پس از آن طلای استخراج شده از معادن آفریقای جنوبی را برای گسترش عرضه پول مورد استفاده قرار داد. از آنجایی که طلا یک واحد ارزش‌گذاری قابل حمل، جهانی و بسیار پایدار بود، به سرعت مورد توجه سایر کشورهای جهان هم قرار گرفت و به زودی این فلز گرانبها، تحت استاندارد جهانی، به عنوان پشتوانه پول ملی، در سطح بین‌المللی مورد اقبال قرار گرفت و رایج شد. استاندارد طلا، از بدو پیدایی همواره با بحران‌های بسیاری همراه بوده است تا آنجا که به طور مشخص دوبار تا پای انحطاط و حذف از گردونه اعتبارات بین‌المللی در حوزه پولی و مالی هم پیش رفت. بحران اول طی سال‌های پیش از آغاز جنگ جهانی اول و به دنبال ایجاد مناقشات بین‌المللی و تخلیه ذخایر طلای آلمان و بریتانیا رخ نشان داد و تا آنجا پیش رفت که بریتانیا و سوئد از استاندارد طلا خارج شدند. مرحله دوم بحران اعتبار استاندار طلا اندکی قبل از شروع جنگ جهانی دوم رخ نشان داد و در پیوند با آن بحران اقتصادی شدیدی اروپا تا آمریکا را درنوردید.

دلگرم به طلا
یک سال پیش از پایان جنگ جهانی دوم ۷۳۰ نماینده از تمامی ۴۴ کشور متفقین به دعوت آمریکا در کنفرانس «برتون وودز» گرد هم آمدند و برای تحقق بخشیدن به نظریه بازار آزاد به عنوان جزو کلیدی نظام سرمایه داری به مذاکره پرداختند. در این کنفرانس بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول متولد شدند و برای گسترش تجارت آزاد بین کشورها، مقرر شد یک پول واحد به عنوان ارز قابل اعتماد در مبادلات بین‌المللی تعیین شود. به خاطر سردمداری آمریکا بین متفقین، دلار آمریکا به عنوان ارز مرجع پذیرفته شد. برای تضمین ثابت ماندن ارزش دلار بنا به رسم اقتصادی «استاندارد طلا» که در آن زمان رایج بود، آمریکا تعهد داد هر ۳۵ دلار را با یک اونس طلا معاوضه کند. با این کنفرانس، دلار متولد شد و همراه با خود نظام جدیدی را در سیستم پولی جهان بنیان نهاد. با این اتفاق نقش طلا نه تنها در روابط اقتصادی بین‌المللی افزایش یافت، بلکه به طور مستقیم دایره اثرگذاری آن بر اقتصاد هر یک از کشورهای دنیا را هم گسترده کرد.

سکه رایج
بیش از 80 سال است که واحد پول ایران «ریال» نامیده می‌شود. ریال که ریشه اسپانیایی و پرتغالی دارد سکه‌ای جهانی و معادل 1250 دینار یا یک هشتم تومان ارزش داشت، برای نخستین بار در سال 1176 هجری خورشیدی رواج یافت. در سال 1203، ریال از رونق افتاد و جای خود را به قران (معادل هزار دینار) داد. اما در سال 1311 هجری خورشیدی به علت کم شدن ارزش قران و نیاز به واحد پول ساده و قوی، ریال با پشتوانه طلا به عنوان واحد اصلی پول ایران قرار گرقت. این واحد پولی که در بدو تولد خود بیشترین اسکناس منتشره اش 1000 ریال بود اینک شاهد تولد اسکناس 100000 ریالی هم هست.

پشت به طلا
از آنجایی که طلا پشتوانه واحدهای پولی کشورهای دنیا است، لذا تغییرات قیمت در بازارهای طلا تاثیر مستقیمی بر افزایش یا کاهش ارزش پول ملی هر کشوری دارد، مشروط به اینکه ذخایر طلای آن کشور به میزانی باشد که بتواند از افزایش بهای جهانی طلا تاثیر مثبتی بگیرد. واحد پول ایران، از جهاتی دارای شرایط متفاوت ‌تری نسبت به سایر واحد‌های پولی دنیاست، زیرا غیر از تاثیر‌پذیری از ارزش جهانی طلا، متاثر از فراز و فرودهای قیمت نفت در سطح جهانی هم هست. از این رو، در برآورد ارزش پول ملی ایران، همواره باید این دو مولفه در کنار یکدیگر مورد بررسی قرار گیرند.

برابری ریال با دلار
کاهش شدید قیمت نفت، چنان شوکی بر اقتصاد ایران وارد کرده است که نرخ برابری ریال در مقابل ارزهای مرجع را به نوسان کشیده است. در حال حاضر نرخ دلار در بازار آزاد در کانال 3600 تومان قرار دارد. این درحالی است که دولت در لایحه بودجه سال 95 دلار را با قیمت 2997 تومان قیمت‌گذاری کرده است. همین موضوع به خوبی نشان می‌دهد که ارزش واقعی واحد پول ملی کشور چگونه در منگنه نفت و دلار گرفتار آمده است. این در حالی است که بانک جهانی در گزارشی در فوریه 2015 اعلام کرده بود، ارزش ریال ایران در برابر دلار طی این ماه 5/1درصد افت داشته است. این روند افت اعتبار، تاکنون نیز در همین مقدار ادامه داشته است.

واکنش معکوس
به سبب همبستگی مستقیم نفت و طلا همواره در کوتاه‌ترین زمان ممکن بحران بازار نفت به بازار طلا نیز کشیده می‌شود. می‌توان گفت در حال حاضر جهان شاهد چرخش سر مایه‌گذاری از بازار نفت به بازار طلا است. بالا رفتن قیمت نفت موجب افزایش تورم جهانی می‌شود و در این شرایط سرمایه گذاران علاقه مند هستند تا سرمایه خود را به کالایی تبدیل کنند تا بیشترین مقاومت را در برابر افزایش تورم داشته باشد. طلا بهترین انتخاب برای آنها است و به همین سبب تقاضا برای طلا بالا رفته و موجب گرانی آن می‌شود. تغییرات قیمت طلا نیز تاثیرات زیادی بر بازارهای مالی جهان دارد. در بازار ارز، عمده ارزهایی که رابطه تنگاتنگی با طلا دارند عبارتند از دلار و فرانک سوئیس. برخلاف نفت که در روابط خود با دیگر بازارها همواره نقش پیشرو ایفا می‌کند، طلا در رابطه خود با بازار ارز گاه نقش پیشرو و گاه نقش پیرو دارد و تاثیرات طلا متاثر از تغییرات ارزش دلار است. یعنی کاهش ارزش دلار موجب کاهش قیمت طلا برای خریدارانی است که با ارزی غیر از دلار قصد خرید دارند، در نتیجه تقاضا بالا می‌رود و موجب افزایش قیمت طلا می‌شود.

سنت ایرانی
اکثر مردم کشورمان، طلا و جواهر را هم به صورت زینتی و هم به لحاظ اندوخته تهیه می‌کنند. اگر احتیاج باشد آن را تبدیل به پول می‌کنند و در غیر این صورت آن را به عنوان پس انداز نگه می‌دارند. هرچند ممکن است افزایش قیمت جهانی طلا بر افزایش ارزش این اندوخته‌ها اثر گذار باشد، اما برخی از این گرانی‌ها دردسرهایی هم به دنبال خود می‌آورد. برای نمونه زمانی که طلا در سال نود به یک‌باره گران شد، قیمت هر سکه بهار آزادی از مرز یک میلیون تومان گذشت؛ اتفاقی که به عنوان یک رکورد دربازار طلا ثبت شد. همان دوره، حرف و حدیث‌های زیادی بر سر زبان‌ها افتاد. سخنانی که از یک سو از وجود مافیایی قدرتمند در بازار طلا خبر می‌داد و از سویی دیگر دولت را متهم به عدم مدیریت بازار طلا می‌کرد؛ انتقاداتی که در نهایت محمود احمدی نژاد را به واکنش واداشت. او اخلال در بازار ارز و طلا را حاصل یک توطئه مشترک داخلی و خارجی دانسته و گفت: «عده‌ای با شایعه‌پراکنی و انتشار اخبار دروغ و با کمک بیگانگان و برخی عناصر داخلی در بازار ارز و سکه اخلال ایجاد کردند و بازار ارز و طلا را به هم ریختند.»

گرانی دوباره
طی هفته اخیر قیمت طلا و سکه در بازار ایران دوباره گران شده است. حالا دلایل بسیاری برای این اتفاق مطرح می‌شود. با وجود اینکه برخی رابطه معکوس قیمت نفت و طلا را به میان می‌کشند، اما شاید دلایل دیگری را بتوان در این رخداد جست‌وجو کرد. محمدکشتی آرای رئیس اتحادیه طلا و جواهر در این باره می‌گوید: «در هفته گذشته به دلیل افزایش قیمت دلار شاهد بالا رفتن قیمت طلا بودیم که البته قیمت جهانی طلا نیز افزایش یافت.» ایشان همچنین، تنش‌های اخیر ایجاد شده در روابط ایران و عربستان را در افزایش قیمت ارز و به تبع آن افزایش بهای طلا موثر دانسته و می‌گوید: «موضوع عربستان تاثیراتی در بازار ارز دارد.