مسایلی نظیر کاهش قیمت نفت و همچنین محدود بودن روابط با کشور‌های خارجی سبب کاهش ورود ارز به کشور و در نتیجه انباشت تقاضای ارزی شده است، افزایش قیمت دلار را نمی‌توان چندان دور از پیش‌بینی دانست به‌طوری که برخی کارشناسان باور دارند دلار در سال‌جاری تا 3600 تومان نیز افزایش خواهد یافت.
همچنین این نکته را نیز نمی‌توان نادیده گرفت که با توجه به کسری بودجه دولت در سال‌جاری و افزایش بدهی دولت به بخش‌خصوصی و بانک‌ها، بالا بودن نرخ دلار مساله‌ای است که می‌تواند به نفع دولت تمام شود و باعث شود این کسری منابع تا حدی جبران شود. به طوری که هرچه می‌گذرد شائبه دستکاری دولت در افزایش قیمت ارز تقویت می‌شود.
در حالی که مرداد‌ماه، همین موقع قیمت دلار برابر با 3300 تومان بود و در شهریور‌ماه نیز نرخ ارز با وجود نوساناتی که داشت، تنها سه بار از کانال 3400 تومانی عبور کرد، روز گذشته نرخ ارز روی 3470 تومان باقی ماند.
شاید یکی از عوامل این افزایش قیمت را بتوان در احتمال کاهش نرخ سود بانکی جست‌و‌جو کرد که خبر کاهش دوباره نرخ سود و بررسی آن در شورای پول و اعتبار از سوی وزیر اقتصاد مطرح شد.
بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که تصمیمات ناگهانی اقتصادی دولت در چند ماه گذشته چندین بار موجب تلاطم بازار ارز شده است حال این بار بلاتکلیفی دولت در ساماندهی بازار پول موجب شد تا بار دیگر آشفتگی به بازار ارز بازگردد. به طوری که روز گذشته و دقیقا یک روز پس از اعلام خبر کاهش نرخ سود بار دیگر شاهد افزایش 100 تومانی نرخ دلار بودیم.
بر همین اساس، در پی کاهش نرخ سود بانکی با خروج سپرده‌ها از بانک‌ها و هجوم نقدینگی به بازار ارز احتمال افزایش نرخ ارز دور از ذهن نیست. اگرچه این موضوع هنوز اتفاق نیفتاده و تنها احتمال آن مطرح شده است، با این حال در شرایط اقتصادی کنونی کشور و با توجه به اینکه بانک‌ها نیز علاقه‌ای به کاهش نرخ سود خود ندارند، می‌توان افزایش قیمت ارز را یکی از اثرات اعلام این خبر دانست.
نرخ انواع ارز در بازار آزاد به‌گونه‌ای است که اکثر ارزهای رایج بازار روند نزولی به خود گرفته‌اند و این در حالی بوده است که نرخ انواع ارز حدود یک ساعت پیش نرخ قله خود را به ثبت رسانده‌اند که نرخ قله برای ارز دلار 3480 تومان به ثبت رسیده است.
به گزارش اقتصادنیوز، نمودار روند انواع نرخ ارز در بازار آزاد روز گذشته بیشتر خط‌های ممتدی را نشان می‌دهد که نشان از ثبات در بیشتر دقایق داشته است ‌در کنار این ثبات نرخ انواع ارز نرخ‌ قله خود را حدود یک ساعت قبل به ثبت رسانده‌اند. بر اساس این گزارش بعد از به ثبت رسیدن نرخ قله، نرخ‌های ثبت شده نشان از آن دارد که بازار در روز گذشته ساعت کاری خود را کاهش داده و قبل از ساعات معمول به نرخ ثبات و پایان روز دست پیدا کرده است.
بررسی نرخ طلا و ارز در هفته جاری نشان از آن دارد که نرخ طلا در بازار داخلی تابع اونس جهانی رفتار کرده و از سوی دیگر دلار خود را برای ورود به کانال 3500 تومان آماده می‌کند. بازار طلا و ارز هفته جاری را با آرامی پشت‌سر گذاشت؛ هفته‌ای که در آن اولین نرخ دلار در آن 3415 تومان بود و در این بین بیشترین نرخ هفته در روز چهارشنبه به ارزش 3490 تومان به ثبت رسیده است که دوباره روز پنجشنبه تا 3389 سقوط کرد.
در همین حال بررسی نرخ‌های دلار در هفته جاری نشان از آن دارد که دلار کانال ارزش 3300 تومان را رها کرده و چشم به آینده‌ای در کانال 3500 تومان دوخته است، کانال ارزشی که پیش‌بینی می‌شود تا زمان دستیابی نرخ دلار مبادلاتی به ارز سه هزار تومان هیچ‌گاه مکان ثابتی برای دلار بازار آزاد نباشد.
در کنار نرخ دلار طلا در بازار جهانی با پشت‌سر گذاشتن جلسه اخیر فدرال رزرو آمریکا بازه نوسانی خود را شناخته و آنچنان فرار قیمتی را به ثبت نرسانده است، بعد از انتشار رسمی اخبار جلسه فدرال رزرو در روزهای پایانی هفته گذشته اونس جهانی افزایش نرخ خود را به ثبت رساند و رفته‌رفته این افزایش را در بازار به دست فراموشی داد؛ افزایشی که پیش‌بینی می‌شود بعد از هر جلسه سردرگم تعیین نرخ بهره فدرال رزرو آمریکا رخ دهد.
بررسی قیمت‌های ثبت شده از نرخ طلا در بازار داخلی نشان از آن دارد که ارزش اونس جهانی توانسته تاثیر بیشتری نسبت به ارزش دلار بر نرخ طلای داخلی داشته باشد، نرخ طلا در هر گرم با تبعیت از نرخ اونس جهانی روند نزولی را تا روز پنجشنبه به ثبت رسانده است؛ نرخی که هفته را با ارزش 94 هزار تومان به پایان برد. اما در بررسی نرخ سکه تمام می‌توان گفت که نرخ این سکه در کنار نرخ ارزش جهانی طلا از حجم عرضه و تقاضا نیز تبعیت داشته است زیرا در روزی که اونس جهانی به خواب یک‌روزه رفته بود این سکه افزایش اندکی را به ثبت رسانده است. در این بین عدم تغییر قیمت سکه یک گرمی نیز قابل توجه است. کارشناسان بر این عقیده‌اند که نرخ این سکه با توجه به ارزش دلار و اونس جهانی در بالاترین حد خود قرار گرفته است.
سرایت گرانی بازارهای جهانی به بازار ایران
نرخ طلا و انواع سکه نیز بعد از مدت‌ها در مسیر روند یکسان ارزش جهانی طلا و ارزش دلار در بازار آزاد روند صعودی به خود گرفتند این در حالی است که نرخ طلا در بازار جهانی و دلار در بازار آزاد روند نزولی نیز به ثبت رسانده‌اند. به گزارش اقتصادنیوز، نرخ طلا با ثبت ارزش 1138 دلار و 80 سنتی هر اونس طلا و نرخ فروش دلار به ارزش 3445 تومان، در حال حاضر گرمی 94 هزار و 652 تومان به فروش می‌رسد.در کنار نرخ طلا، نرخ انواع سکه بعد از مدت‌ها افزایش قابل توجهی در محدوده قیمتی 10 هزار تومان به ثبت رسانده است، افزایشی که تنها زورش به نرخ سکه گرمی نرسید که در این رابطه باید گفت نرخ سکه یک گرمی در بالاترین نرخ خود با توجه به ارزش موئلفه‌های تاثیرگذار قرار گرفته است.
نگاه رییس پارلمان خصوصی به نوسانات ارزی
در این میان فعالان اقتصادی می‌گویند که نرخ ارز باید به صورت واقعی و البته شناور مدیریت شده در بازار باشد.
تعیین نرخ ارز از میرداماد تا چهارراه استانبول هم برای خود روایتی دارد. گویا نبض این دو به هم گره خورده است؛ هنوز سیاست ارزی دولت از ساختمان بانک مرکزی واقع در شمال شهر ابلاغ نشده، بازار واکنش نشان می‌دهد و تغییر مسیر گرانی و ارزانی را به سرعت انتخاب می‌کند. البته تمایل استانبول‌نشینان بیشتر به سمت بالا بردن نرخ است تا بلکه بتوانند از این بازار نوعی بازار سوداگری بسازند و کار خود را پیش برند.
با این اوصاف هر تصمیمی که ولی‌الهن سیف و تیمش بگیرند، دو روی سکه را برای ذی‌نفعان نرخ ارز رقم می‌زند؛ برخی خوشحال می‌شوند و برخی متضرر، برخی دست نگاه می‌دارند و برخی دیگر به سرعت روانه بازار خرید و فروش می‌شوند اما نکته حائز اهمیتی که در این میان وجود دارد، انتظاری است که فعالان اقتصادی برای تثبیت نرخ ارز می‌کشند. آنها می‌گویند که روی کوچک‌ترین حرکت بانک مرکزی حساب می‌کنند و همچنان منتظر می‌مانند تا اثرات آن را در بازار ببینند. همین چند هفته پیش بود که نوسانات نرخ ارز، تحولاتی را در بازار نسبتا آرام ارزی کشور ایجاد کرد و همین کافی بود تا فعالان اقتصادی دوباره لب به تحلیل بگشایند و به سیاست‌های ارزی دولت انتقاد کنند. در این میان اگرچه علی طیب‌نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌گفت که این نوسان نگران‌کننده نیست اما نبض بازار ارز در دست فعالان اقتصادی است که هر ساعت و لحظه کاری‌شان با این نرخ گره خورده است و به نوعی کوچک‌ترین نوسانی آنها را به تحریک تولید و تجارت وا داشته یا از آن باز می‌دارد. زاویه دید فعالان اقتصادی هم چندان با رییس پارلمان بخش‌خصوصی تفاوتی ندارد. آنها می‌گویند که نرخ ارز باید به صورت واقعی و البته شناور مدیریت شده در بازار باشد و همان‌طور که برخی اعضای دولت در گذشته از فاصله گرفتن نرخ ارز با شناور مدیریت شده گلایه داشتند، اکنون هم باید به اجرای این سیاست پایبند باشند. در نظرسنجی جدیدی که از سوی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران انجام شده است، 2/52 درصد از فعالان اقتصادی معتقدند که ارز بعد از برجام، نرخ ثابت و البته تک‌نرخی خواهد داشت، 4/28 درصد از آنها بر این باورند که نرخ ارز افزایش می‌یابد و در نهایت تنها 4/19 درصد از فعالان اقتصادی می‌گویند که نرخ ارز کاهش می‌یابد. بنابراین جو عمومی بازار به سمت ارز تک نرخی است و شاید این بهترین فرصت برای دولت باشد که بتواند سیاست ارز تک‌نرخی را اجرایی کند اگرچه بررسی‌ها نشان می‌دهد که در شهریورماه سال‌جاری نسبت به پنج ماه سپری شده قبل از آن در سال‌جاری، سیاست ارز تک‌نرخی از سوی دولت با شیب بسیار ملایم‌‌تری اجرایی شده است.
به هرحال باید منتظر ماند و دید که هشدار رییس پارلمان بخش‌خصوصی چقدر برای دولتمردان حائز اهمیت است و سیاست ارزی دولت چه خواهد بود که بتواند التهاب و تنش بازار را به حداقل رسانده و در مقابل، فعالان اقتصادی را هم از این روند، راضی نگه دارد.
تضعیف عرضه ارز
در همین حال، محمد حسین بابالو ، تحلیلگر بازار ارز درباره علل نوسانات قیمت ارز به «جهان‌صنعت» توضیح داد: اکنون جو کلی بازار بیشتر به سمت خودنمایی تقاضاست تا عرضه. یک تقاضای زیادی وارد بازار شده است و بخشی از بازار هم دست واسطه‌هاست که از آن استفاده می‌کنند. وی در ادامه گفت: اکنون تقاضای ارز افزایش یافته است که این مساله بازار را به تکاپو انداخته است. بابالو درباره اینکه آیا نرخ ارز در آینده نیز افزایش خواهد یافت یا نه بیان کرد: در این رابطه نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی داشت چراکه نرخ ارز تابع رفتار دولت است و دولت هم به‌نظر می‌رسد که نمی‌داند می‌خواهد چه کار کند.
وی تصریح کرد:نرخ ارز مبادلاتی افزایش پیدا کرده است که باعث افزایش قیمت ارز آزاد در بازار شد. از طرفی صادرات نفت کاهش پیدا کرده که این درآمد‌های ارزی را کاهش می‌دهد، پول‌های بلوکه شده ما همچنان آزاد نشده است که این مسایل باعث ضعف در عرضه ارز شده‌است.
این تحلیلگر بازار ارز در ادامه توضیح داد: ما اکنون شاهد رشد صادرات نیستیم و از ورودی ارز هم خبری نیست. در واقع افزایش قمیت ارز مساله‌ای است که اکنون نه تنها کشور ما، بلکه گریبان اغلب کشور‌هایی که به درآمد‌های نفتی وابسته هستند را نیز گرفته است. وی در پاسخ به اینکه آیا احتمال دستکاری دولت وجود دارد، گفت: نمی‌توان تهمتی قطعی به دولت زد که افزایش قیمت دلار کار دولت است اما مشخصا دولت هم از گران شدن دلار سود می‌برد. در این زمینه باید بررسی کرد که سیاست‌های کلان دولت بر چه مبنایی قرار دارد. وی همچنین خاطرنشان کرد: دولت سیاست خود را بر کاهش تورم قرارداد که این خود افزایش رکود را به همراه داشت. در بسیاری از کشورهای دیگر از ابتدا رکود را می‌پذیرند و با علم به تشدید رکود به کاهش تورم اقدام می‌کنند و سپس به افزایش رکود می‌پردازند. کشور ما نیز در حال حاضر به همین سمت در حرکت است و به نوعی مطابق همین سیاست پیش می‌رود.بابالو در ادامه گفت: اما انتقادی که به دولت وارد است، این موضوع است که دولت سعی دارد همه چیز را با ابزار‌های پولی اداره کند. وی در پایان درباره تاثیر کاهش نرخ سود بانکی بر افزایش قیمت دلار گفت: وقتی نرخ سود بالا باشد ارزش ارز در کشور تقویت می‌شود. کاهش نرخ ارز باعث می‌شود ورود ارز به کشور ارزشی نداشته باشد. در این میان ممکن است کاهش نرخ سود بانکی نیز باعث افزایش قیمت دلار شود اما با توجه به اینکه نرخ سود بانکی ما یکی از بالاترین نرخ‌های سود بانکی در جهان است این موضوع نسبتا بعید به نظر می‌رسد.
تجار به آینده ارز بی‌اطمینان شدند
محسن جلال‌پور، رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و البته عضو شورای پول و اعتبار نیز در این‌باره معتقد است که تغییرات اخیر قیمت ارز در بازار، ناشی از چند دلیل اصلی است و از جمله آن می‌توان به سیاست‌های بانک مرکزی، افزایش قیمت ارز در بودجه ٩۵، یکسان‌سازی نرخ ارز و افزایش تقاضا در بازار اشاره کرد. وی اما می‌گوید که مهم‌ترین دلیل این نوسانات، تثبیت غیرواقعی ارز در یک مقطع زمانی از سوی دولت بود که به یک جهش قیمتی تبدیل شد.
وی معتقد است که به دلیل ترس از رشد قیمت‌ها، بهای دلار ثابت نگه داشته می‌شود، غافل از اینکه ارز بالاخره به قیمت واقعی خود خواهد رسید و اثرات تثبیت اجباری بسیار بیشتر از افزایش تدریجی آن خواهد بود.
عضو شورای پول و اعتبار بی‌اطمینانی به نرخ آتی ارز را از جمله عوامل افت شدید صادرات کشور دانست و گفت: بی‌توجهی به مابه‌التفاوت نرخ تورم خارجی و داخلی از جمله عوامل تعیین‌کننده در میزان صادرات است.
محسن جلال‌پور با اشاره به تضعیف صادرات کشور در ماه‌های گذشته به تابناک گفت: در آستانه روز ملی صادرات باید اعتراف کرد که صادرکنندگان ایرانی به چند دلیل توان رقابت با رقبای خارجی خود را ندارند که به بی‌توجهی به مابه‌التفاوت نرخ تورم خارجی و داخلی و سیاست‌گذاری نادرست ارزی در سال‌های گذشته مربوط می‌شود. رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران افزود: البته بی‌اطمینانی به نرخ آتی ارز و اینکه پس از فروش کالا و بازگشت ارز حاصل از فروش آن چه اتفاقی خواهد افتاد را نیز باید به دلایل عدم تمایل فعالان اقتصادی به حضور در عرصه صادرات اضافه کرد. وی تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین دلایل رفتارهای محتاطانه و بعضا توام با ترس مدیران دولتی ناشی از پیچ‌وخم‌های موجود در دستگاه‌های نظارتی و گرفتاری‌هایی که این نهادها با یکدیگر دارند، است بنابراین شاید اگر بگوییم برای عبور از این دوران عملکرد شجاعانه‌ای همچون عملکرد هسته‌ای مورد نیاز است، سخن گزافی نباشد.
جلال‌پور گفت: فعالان اقتصادی همواره چراغ‌های هشدار‌آمیز را روشن کرده و بنا دارند با کمک‌رسانی به دولت اقتصاد کشور را از این مهلکه نجات دهند.
هشدار ارزی سیف به مردم
برهمین اساس رییس کل بانک مرکزی هم روز گذشته در جمع خبرنگاران با تایید برنامه پرداخت وام یکصد میلیونی ساخت توسط بانک مسکن از به کارگیری منابع بانک مرکزی جهت کاهش نرخ سود بانکی خبر داد و گفت: مردم از حاشیه بازار ارز خرید نکنند.
ولی‌الله سیف اظهار کرد: بانک مرکزی همواره هشدار داده در جهت سالم‌سازی معاملات ارزی، مردم برای تامین ارز خود به صرافی‌های مجاز مراجعه کنند. از دیرباز سابقه کلاهبرداری در این بازار وجود داشته و مردم ما باید با توجه به این تجربه‌ها برای خرید ارز به صرافی‌های مجاز مراجعه کنند. وی با تاکید بر اینکه مردم نباید به کسانی که در خیابان اقدام به فروش ارز می‌کنند اعتماد کنند، تصریح کرد: ممکن است این ارزی که از دست‌فروشان خریداری می‌شود جعلی باشد و تبعات منفی بسیاری را به بار آورد. رییس کل بانک مرکزی ادامه داد: به عنوان مثال کسی که ارز خود را از حاشیه بازار خریداری و به کشور اروپایی سفر کرده است، علاوه بر مشکلات مالی، جعلی بودن ارز می‌تواند مشکلات مضاعفی را برای وی به بار آورد. سیف تاکید کرد: بنابراین به نظرم مهم‌ترین توجهی که مردم در بحث خرید ارز باید مدنظر داشته باشند این است که به صرافی‌های مجاز مراجعه کنند.